55. Nước chết không chứa được rồng

Tông Môn Cảnh Huấn 3

Thầy Tri viên hỏi: Giặc nhà khó giữ phải làm sao? Giặc nhà là gì? Là vọng tưởng. Ai cũng có vọng tưởng lăng xăng, nó cứ chạy lung tung phá phách mình kềm không nổi, gọi là giặc nhà. Ngài Duyên Quán đáp: Biết nó thì không phải oan gia. Vọng tưởng dấy lên mình biết không theo, thì nó không hại mình được. Oan gia là kẻ thù hại mình. Khi nào giặc nổi loạn bên trong, biết nó là vọng tưởng, vọng tự nhiên hết. Nó không hại được mình thì không phải là oan gia.

Hỏi: Sau khi biết được thì sao? Ngài trả lời: Đày nó đến nước vô sanh. Tức là biết vọng không theo thì nó dừng, dừng rồi lặng, hoàn toàn yên lặng đó là đến nước vô sanh. Như vậy đi theo thứ tự, mới đầu biết nó, mình không theo. Rồi sao nữa? Phải đây nó tới chỗ yên lặng, tức nước vô sanh. Tới chỗ yên lặng rồi làm sao nữa?

Ông Tri viên hỏi tiếp: Nước vô sanh đâu không phải chỗ an thân lập mạng? Tức chỗ đó có phải cứu cánh, tột cùng chưa? Ngài trả lời: Nước chết không chứa được rồng. Khi lặng hết vọng tưởng, mình ngỡ đó là chỗ cuối cùng, ai dè là nước chết. Tại sao vậy? Vì vọng tưởng lặng hết mà chưa nhận ra Ông chủ, nên nói nước chết không chứa được rồng. Đó không phải là chỗ an thân lập mạng.

Hỏi: Thế nào là nước sống chứa rồng? Ngài trả lời: Dậy mòi mà chẳng thành sóng. Nghĩa là gợn gợn mà không thành sóng. Khi vọng tưởng lặng, mình thường có cái biết rõ ràng. Biết rõ ràng nhưng không khởi niệm, đó là dậy mòi mà không thành sóng. Chỉ ra như vậy là đáo để rồi. Tâm lặng lẽ là chỗ nước chết, cái biết được lặng lẽ đó là tâm thật của mình. Cái tâm đó hằng tri hằng giác chứ đâu phải vô tri mà nói nước chết không chứa được rồng. Tụi con thấy nói quá hay: Dậy mòi mà chẳng thành sóng.

Ông Tri viên hỏi: Chợt khi đầm nghiêng núi đổ thì sao? Nghĩa là khi mọi sự tan vỡ hết thì thế nào? Ngài từ giường thiền bước xuống nắm đứng lại nói: Chớ nói ướt góc ca-sa Lão tăng. Dù cho trời đất có nghiêng đổ ta vẫn hoàn toàn tự tại. Hay chưa? Bao nhiêu đó chúng ta nhớ mà tu.

Đường lối tu rõ ràng như vậy, nhưng thoạt nghe thấy khó hiểu. Hiểu rồi mới thấy giá trị câu chuyện, nắm vững như vậy tu mới không bị lầm lạc. Rất tiếc nhiều người tu chưa tới nên không thấy chỗ thâm thúy này. Tới nước chết là khá lắm rồi. Hàng Nhị thừa hay thích chỗ tâm định, định này là nước chết, tức kẹt chỗ Niết-bàn vô sanh, chứ chưa nhận ra được Ông chủ của mình.