41. Ông chủ bên trong

Tông Môn Cảnh Huấn 3

Ngày 13/08/ Mậu Dần - 03/10/1998

Ngày xưa ở Trung Hoa, đời Tống có thiền sư pháp Diễn ở núi Ngũ Tổ. Một hôm ngài ra trước pháp tòa nói với đại chúng: Hôm qua sơn tăng vào thành thấy một hàng rào, bên trong là người gỗ. Liền lại gần xem, hoặc thấy đẹp đẽ kỳ lạ, hoặc thấy xấu xí vô kể, chuyển động đi ngồi, xanh vàng đỏ trắng mỗi mỗi thấy rõ. Xem kỹ thấy là miếng vải xanh bọc lại, bên trong có người điều khiển. Lão Tăng không thể chịu nổi, liền bước tới hỏi: “Anh tên gì?”. Người đó nói: “Ông Hòa thượng già, xem là xong, hỏi tên làm gì?”. Đại chúng! Lão Tăng bị kia hỏi một câu khiến cho không lời có thể đáp, không ý có thể bày. Vậy hôm nay có người nào vì lão Tăng nói được chăng?

Toàn chúng im lặng, ngài liền đọc hai câu thơ:

Hôm qua trong ấy rơi cành,

Ngày nay nơi này nhổ gốc.

Người gỗ là nói cái gì? Nói cái thân của chúng ta đây. Thân mình có khi trang nghiêm đẹp đẽ, có khi cũng xấu xí kỳ dị. Lúc nào trang nghiêm đẹp đẽ? Lúc mình vui tươi thì thấy thân trang nghiêm đẹp đẽ. Lúc mình quạu, nổi giận thì thấy thân xấu xí kỳ dị. Rồi có đi, có lại, da mặt khi đỏ, khi trắng khi xanh là ý gì? Nổi giận thì mặt đỏ, sợ quá thì xanh, còn bình thường mặt tươi, trắng.

Như vậy để thấy con người biến chuyển đủ các dạng. Ngài lại tận nơi nhìn kỹ, thấy bên trong có người điều khiển người gỗ đó. Người điều khiển ấy là ai? Nói tâm là sai rồi! Bởi vậy khi Ngũ Tổ Diễn hỏi ông tên gì, liền quở: “Ông Hòa thượng già! Xem là xong, hỏi tên làm gì!”. Người đó không tên. Thân chúng ta hiện giờ đi lại làm tất cả công kia việc nọ, nói nín v.v... ở trong có một người chỉ huy điều khiển. Vậy mà người ta chỉ biết có cái thân hoại động, không biết người điều khiển bên trong.

Ngài thấy được người điều khiển, nhưng vừa hỏi tên liền bị quở. Tới đây, ngài không có lời để nói, không lý để giải, yêu cầu đại chúng nói giùm. Đại chúng cũng im lặng luôn, không ai nói được. Ngài liền nói hai câu thơ:

Hôm qua trong ấy rơi cành,

Ngày nay nơi này nhổ gốc.

Nơi này nhổ gốc là sao? Nghĩa là hôm qua ngài thấy cảnh đó, người đó, cấm không cho hỏi tên hỏi họ, đó là gãy cành, gãy nhánh hết rồi. Hôm nay đem nhắc lại cho đại chúng nghe, ai nấy cũng không lời, đó là nhổ gốc luôn. Tinh thần thiền thâm trầm như vậy.

Tu hành đòi hỏi phải nhận ra con người chân thật của mình. Nhận ra được rồi thì không còn luyến ái nặng nề về thể xác nữa. Chưa nhận ra thì đối với thể xác này mình quý lắm, chỉ biết có nó thôi. Nhận ra được cái đó rồi, thì thấy trong thể xác tạm bợ này còn có một vị chỉ huy cao cả. Người ta thường cứ nhìn ở ngoài, thấy người gỗ đẹp đẽ hay xấu xí, đi lại v.v... chỉ biết bao nhiêu đó. Phải nhìn sâu vô mới thấy có chủ nhân điều khiển bên trong.

Chừng nào chúng ta thấy được người điều khiển mới biết cái chủ động của thân, chưa thấy tức chưa biết chủ, chưa biết chủ thì mình vẫn là kẻ lang thang. Cho nên trong chúng phải tinh tấn, nỗ lực tu hành để làm sao nhận ra cho được ông chủ điều khiển ở bên trong.

Mục Lục

Tông Môn Cảnh Huấn 3