Dẫn:

Tình phàm rơi rớt, ý thánh đều không. Chỗ có Phật cũng chẳng cần ngao du, chỗ không Phật phải chạy qua gấp. Hai đầu không dính, ngàn mắt khó xem. Trăm chim ngậm hoa, một trường bối rối.

Giảng:

Tình phàm rơi rớt, ý thánh đều không. Chúng sanh còn mê cho nên là phàm, thấy mình mê biết Phật giác gọi là thánh. Khi không còn thấy phàm thánh đối đãi nữa thì nói phàm thánh đều không. Do đó trong nhà thiền nói:

Chỗ có Phật cũng chẳng cần ngao du, chỗ không Phật phải chạy qua gấp. Chỗ không Phật chạy qua gấp thì có lý, nhưng tại sao chỗ có Phật không cần ngao du? Vì “có Phật” “không Phật” là ý niệm là ngôn ngữ hai bên đối đãi giả lập, không thật nên phải vượt qua. Dứt hết ý niệm đối đãi là không còn trâu, không còn người chăn.

Hai đầu không dính, ngàn mắt khó xem. Khi tâm không còn dính mắc hai bên đối đãi thì tranh chỉ là vòng tròn trắng tượng trưng tánh giác. Tánh giác thì không có một vật; không hình không tướng thì thấy cái gì? Cho nên nói ngàn mắt khó xem.

Trăm chim ngậm hoa, một trường bối rối. Đây dẫn chuyện ngày Ngưu Đầu Pháp Dung. Trước khi gặp Tứ tổ Đạo Tín, ngài tu pháp quán từ bi, lòng từ của ngài bủa khắp nên chim chóc thương, ngậm hoa trái đem đến cúng dường. Khi gặp Tứ tổ Đạo Tín dạy buông hết kiến giải hai bên, ngài tu một thời gian sạch hết mọi vọng niệm đối đãi, từ đó chim không cúng hoa trái nữa.

Chỗ này, đối với người chưa thấu lý thiền thì cho rằng trước ngài tu cao có nhiều phước, nên được chim cúng dường, sau ngài tu dở ít phước nên chim không cúng dường nữa. Hiểu như thế là sai, vì tu tới chỗ không còn thấy hai bên, vọng tưởng không còn, chim làm sao thấy được, biết được? Vì không thấy không biết nên nó không đem hoa trái đến cúng dường nữa. Nếu người tu còn để chư thiên hay chim đem hoa trái đến cúng dường là còn niệm, còn quán, đến đây quán niệm dứt sạch nên nói chim chóc bối rối.

Tụng:

(Tiên sách nhân ngưu tận thuộc không

Bích thiên liêu khoách tín nan thông

Hồng lô diệm thượng tranh dung tuyết

Đáo thử phương năng hợp Tổ tông.)

Roi gậy người trâu thảy đều không

Trời xanh thăm thẳm tin chẳng thông

Lò hồng hừng hực nào dung tuyết

Đến đó mới hay hợp Tổ tông.

Giảng:

Tiên sách nhân ngưu tận thuộc không.

Tiên sách là roi dây, nhân ngưu là người trâu, tận thuộc không là hết thảy đều không, nghĩa là roi dây, người trâu thảy đều không còn.

Bích thiên liêu khoách tín nan thông.

Bích thiên là trời xanh, liêu khoách là thênh thang, tín nan thông là tin tức khó thông, nghĩa là trời xanh thênh thang tin tức khó thông.

Hồng lô diệm thượng tranh dung tuyết.

Hồng lô là lò lửa hồng, diệm thượng là hừng hực, tranh dung tuyết là đâu có một mảnh tuyết, nghĩa là lò lửa hồng đâu có một mảnh tuyết.

Đáo thử phương năng hiệp Tổ tông.

Đáo thử là đến đây, phương năng là mới hay, hiệp Tổ tông là hợp với Tông chỉ của Tổ, nghĩa là tới đây mới hợp với con đường của Phật Tổ đi. Trâu đã không, roi dây cũng bỏ, người chăn cũng không nốt. Trời xanh thênh thang không có một gợn mây thì đâu có gì để thấy, nên tin tức khó thông. Trên lò lửa đỏ hừng hực không còn một mảnh tuyết, lúc đó mới hợp với con đường của Phật Tổ đi.

Khi không còn thấy hai bên thì không còn ngã pháp. Ngã pháp không thì trí tuệ viên mãn, tượng trưng bằng vòng tròn, là chỗ mà Lục Tổ nói “bản lai vô nhất vật”.