BÀI 59

Âm:

Sơn cư thắng cảnh dị tầm thường,

Phổ thị chư nhơn bất phú tàng,

Thủy điểu thọ lâm tuyên diệu pháp,

Cao sơn bình địa tổng Tây phương.

Nghĩa:

Ở núi cảnh đẹp khác tầm thường,

Khắp để người xem chẳng dấu tàng,

Chim nước cây rừng bày diệu pháp,

Non cao đất phẳng thảy Tây phương.

CHÚ:

Cảnh tùy tâm hiện, tâm đã thanh tịnh lặng yên thì cảnh nào chẳng là cảnh xinh tươi siêu thoát. Đã thế, chim nước cây rừng, non cao đất phẳng đâu không là Cực Lạc Tây phương, đều tuyên dương diệu pháp. Do đó nên nói: “Cảnh trí nơi đây khác tầm thường” và cảnh trí tươi đẹp siêu thoát đó phơi bày cho tất cả mọi người xem không hề dấu diếm bất cứ ai. Nhưng phải xem bằng cách nào đây? Lấy con mắt gì mà xem?

Tâm thanh tịnh lặng lẽ là hơn hết. 

 

BÀI 60

Âm:

Sơn cư phu tọa nhứt bồ đoàn,

Nhựt dụng công phu tại phản quan,

Bổn mệnh nguyên thần tri lạc xứ,

Thiệt đầu bất bị biệt nhơn man.

Nghĩa:

Ở núi ngồi vững một bồ đoàn,

Hằng dụng công phu tự phản quan,

Bổn mạng nguyên thần đà biết trước,

Lưỡi đầu khỏi bị kẻ khi man.

CHÚ:

Chỗ dụng công của Thiền gia là tự phản quan quan tự tánh, cũng gọi là phản quan tự kỷ bổn phận sự. Việc làm này là việc làm bổn phận của mình nên nói bổn phận sự là vậy. Thiền gia luôn luôn tỉnh thức và hằng xét soi lại mình. Đến khi nào nhào nặn công phu được thành khối lại càng tỉnh táo đắc lực hơn nữa, thời tiết nhân duyên đến tự nhiên sôi động, một tiếng nổ vang, mười phương thấu thoát. Và đây là điểm ta phải dẹp bỏ thân mạng (tan thân mất mạng) bước lên đài vinh quang.

Chỉ đoán mò thôi! Kẻ chỉ nói ăn không khi nào no bụng đói.

 

BÀI 61

Âm:

Sơn cư khách đáo vấn công phu,

Tịch chiếu song vong nhứt tự vô,

Mạc quái lão tăng vô pháp thuyết,

Tùng lai lại đắc khởi quy mô.

Nghĩa:

Ở núi khách đến hỏi công phu,

Tịch chiếu đều quên một chữ vô,

Chớ lạ Thầy già không pháp nói,

Lâu nay lười biếng có qui mô.

CHÚ:

Chỗ hạ thủ của Thầy già này là “Tịch chiếu đều quên”. Nếu có người bất thần gạn hỏi, Thầy già chỉ đáp vỏn vẹn một chữ “Vô”. Ngoài ra Thầy già không có pháp gì để nói cho người và đó là chỗ Thầy già lười biếng có qui mô. Cũng có thể nói, đây là chỗ an nhàn tự tại, không một vật dính mắc, không một pháp xứng tình, vượt ngoài năng sở đối đãi. Cả hai tịch chiếu đồng thời quên, chỉ sinh động một bình thường lặng lẽ như như thôi. Tuy nhiên ngồi lâu thấm mệt. Lại làm sao?

Cũng không việc gì bên ngoài cả. 

 

BÀI 62

Âm:

Sơn cư duy trí nhất thiền sàng,

Định lý tâm vong pháp diệc vong,

Lâm Tế Đức Sơn thi bỗng hát,

Lão tăng bất động kiến Không Vương.

Nghĩa:

Ở núi chỉ để một thiền giường,

Tâm pháp cả hai thảy chẳng nương,

Lâm Tế Đức Sơn còn đánh hét,

Lão tăng lẳng lặng thấy Không Vương.

CHÚ:

Sãi núi dạo này tâm pháp cả hai đều quên, năng sở cả hai đều bặt. Chỗ vì người chỉ cốt một giường Thiền. Người xưa chỗ vì người thảy còn gậy hét. Sãi núi ở đây bất động, chỉ thế ấy liền thấy Không Vương, chẳng rời mảy tóc. Nhìn sững ngó sững, chớp mắt qua mất một thời thuận lợi. Phải tỉnh tỉnh phân rành chớ là ngà không tốt. Hãy nói gì là tỉnh tỉnh?

Chớ lầm vọng tưởng. Lầm qua rồi!

Một tiếng quát!

 

BÀI 63

Âm:

Sơn cư tự tại khả tàng thân,

Thiên hạ tri tâm hữu kỷ nhân,

Trừ khước ngã gia thân đích tử,

Thế gian nghi giả bất nghi chân.

Nghĩa:

Ở núi thư thả để tàng thân,

Thiên hạ biết tâm có mấy người,

Trừ có nhà ta con ruột thịt,

Người đời đều giả chớ chẳng chân.

CHÚ:

Hành giả trong Tông môn trước nhất phải nhận ra ông chủ của mình và tới lui sinh hoạt với ông chủ, ngoài ông chủ ra không có một pháp thật. Hay nói một cách khác ngoài tâm ra không có một pháp nào thật để vọng cầu chấp thủ. Thế thì không thể không biết tâm. Vậy tâm là gì? Chúng ta thử hạ một chuyển ngữ xem. Rốt cùng rồi cũng không việc để bàn mưu. Ta lại nói xem chỗ ý thánh tình phàm bặt. Làm sao bặt?

- Bặt, bặt.

- Cũng không đứng vững.

 

BÀI 64

Âm:

Sơn cư trần cấu bất tương xâm,

Tự tại tiêu dao lạc đạo tâm,

Thử sự nhơn nhơn giai khả học,

Bổn lai phi cổ diệc phi câm.

Nghĩa:

Ở núi bụi nhớp chẳng vào mình,

Lòng đạo tiêu dao một cõi xinh,

Việc ấy mọi người có thể học,

Vốn không kim cổ cũng nghiêng chinh.

CHÚ:

Trí huệ Bát Nhã đã phát triển thì mọi thứ mộng mơ đều chấm dứt. Khi này lòng đạo tiêu dao một cõi thảnh thơi an ổn và điểm này mọi người đều có thể học hành thông đạt, dù rằng nó vốn chẳng phải là vật chinh nghiêng, là đồ kim cổ. Phải ngay đó mà nhận mà hành trì. Được vậy một đời tiêu dao thích thú. Còn như một niệm dấy chẳng chịu buông, tức nhiên mê mờ bao phủ và cứ thế mà suốt kiếp trầm luân, đời đời lang thang trong lục đạo khổ thú. Ôi chao ! Khéo bước chớ có chinh nghiêng.

 

BÀI 65

Âm:

Sơn cư cùng lý tự hoan ngu,

Bất bị hư danh huyễn tướng câu,

Tam giáo bản lai đồng nhất thể,

Phi Tăng, phi Đạo diệc phi Nhu.

Nghĩa:

Ở núi tột lý tự mình vui,

Chẳng bị danh hư tướng huyễn thu,

Ba giáo vốn là đồng một thể,

Không Tăng không Đạo cũng không Nhu.

CHÚ:

Chỗ tột lý tự mình nhận thôi. Chỗ này mọi hư danh tướng huyễn đều mất hiệu năng. Chính đương nhơn phải gánh vác. Từ cứ điểm này mà nhìn, thì toàn thể một màu tịnh thanh, mọi danh ngôn hoặc ý đều dứt bặt, chẳng luận Nho Thích, tất cả đều trôi chảy an nhiên trong dòng chân thể vô trước. Bấy giờ gọi gì cũng được vì cùng một nguồn chân thể phát xuất, như nước trăm sông không ngại dồn về biển cả là: Biển Diệu tịnh minh tâm hay tánh tịnh minh thể.

Dừng! Dừng!

 

BÀI 66

Âm:

Sơn cư tĩnh địa ám ta hu,

Hồng tử phần phân phản loạn chu,

Yếu thức tiên thiên giai thử lý,

Cốc thần thái cực tức chân như.

Nghĩa:

Ở núi đất vắng lặng than thầm,

Hồng tía đua nhau trái loạn chu,

Phải biết tiên thiên đều lý đó,

Cốc thần thái cực ấy chân như.

CHÚ:

Quên thể chạy theo dụng thì muôn hồng ngàn tía đồng sanh gọi là bội giác hợp trần, bỏ dụng trở về thể thì trăm sông đổ vào biển gọi là bội trần hợp giác. Bội trần hợp giác thì cùng lý tột thể, là chỗ quy nguyên uyên nguyên, Cốc thần Thái cực Chân như đều có mặt, từ vũ đài này mà nhắm nên nói: “Phải biết tiên thiên đều lý đó là vậy”. Lại bội giác hợp trần thì con thuyền mải miết ra khơi, từng phút giây xa dần nguồn cội, thế đồ phiêu bạt điêu linh. Ô hô! Sóng gió ngập trời, giạt trôi khổ thú.

 

BÀI 67

Âm:

Sơn cư nhàn xứ lạc thanh u,

Tán lự tiêu dao đắc tự do,

Trầm mặc tịch liêu tình niệm tận,

Trú miên tịch tẩm vạn duyên hưu.

Nghĩa:

Ở núi nhàn nhã chốn thanh u,

Quẳng hết dong chơi tự do thôi,

Thầm lặng vắng tanh tình niệm sạch,

Đêm nằm ngày ngủ trăm việc rồi.

CHÚ:

Cái tự do tự tại của người tu là trăm việc buông hết, quẳng ném các duyên thong thả dong chơi, chẳng còn bị bất cứ vấn đề gì câu thúc thân tâm nữa. Nên nói: “Thầm lặng vắng tanh tình niệm sạch”. Đã thế thì “đêm nằm ngày ngủ trăm việc rồi”. Tinh thần này nếp sống này, người ngoại cuộc không làm sao cảm thông hay so lường nổi, phải chính đương nhân cảm nhận thụ hưởng mà thôi. Có thể nói rằng: “Cái tự do tự tại của người đời quan niệm chỉ là phần ngoại tại của vấn đề, không dính dáng gì với cái tự do tự tại thật sự của người tu. 

 

BÀI 68

Âm:

Sơn cư không tịch học vô vi,

Quá khứ nhân duyên mạc yếu tri,

Hiện tại thượng ưng vô sở trụ,

Vị lai khởi khả dự tiền tư.

Nghĩa:

Ở núi trống lặng học vô vi,

Những việc qua rồi chớ nghĩ chi,

Hiện tại hãy còn vô sở trú,

Vị lai há dễ nghĩ cùng suy.

CHÚ:

Tương đối tạm chia có ba thời gian nhưng ngay trong bản chất của chính nó đã không thật rồi. Đó chỉ là khái niệm cụ thể hóa thôi. Kinh nói: “Tâm quá khứ chẳng thật có, tâm hiện tại cũng không cố định, tâm vị lai thì lăng xăng mãi không dừng”. Nói gọn là tâm trong ba thời gian đều không thật, mọi hiện tượng trước mắt ta cũng đều không thật, chúng chỉ tạm gá nương nhau và hội đủ các yếu tố nhân duyên thì hình thành trong một giới hạn nào đó. Các hành giả hãy bước sang một giai đoạn nữa là tìm lấy chân thật và sống thật với nó.

 

BÀI 69

Âm:

Sơn cư mặc tọa dưỡng hi di,

Ngạch hạ tàng châu yếu bảo trì,

Khai khẩu hướng nhơn ngôn bất đắc,

Điểm đầu duy hứa tự gia tri.

Nghĩa:

Ở núi ngồi lặng dưỡng tâm linh,

Hạt châu trên trán khéo giữ gìn,

Mở miệng với người lời chẳng có,

Gật đầu chỉ để tấc lòng tin.

CHÚ:

Phải sống thật với thể chân thật bất diệt của mình và gìn giữ nó như tráng sĩ gìn giữ hạt châu quí báu trên trán. Sự tình này tự mình mình hay, không thể mở miệng nói với người khác được. Nên nói: “Mở miệng với người lời chẳng có, âm thầm chỉ để tấc lòng tin”. Chỗ này kẻ nào tin đến chấp nhận, là người đại lực lượng có thể chu toàn sứ mạng Như Lai. Kính khuyên tất cả Điều Ngự Tử chớ nên chết cứng trong lớp võ cũ rích của mình. Hãy chuyển mình nhảy vào giai đoạn mới với tinh thần vô trước và niềm thanh cao siêu thoát sẵn có của mình.

 

BÀI 70

Âm:

Sơn cư độc lạc tự gia tri,

Tả hữu phùng nguyên nhậm sở chi,

Tâm địa nhược năng vô quái ngại,

Hà phương thuyết kệ dữ ngâm thi.

Nghĩa:

Ở núi vui thích một mình hay,

Bốn phía đều như mặc đó đây,

Nếu được cõi lòng không khuất lấp,

Mặc tình ngâm vịnh sống qua ngày.

CHÚ:

Tâm như cảnh như tất cả đều như. Khi này trong lòng tràn trề vui thích. Đây trăng nước trời mây, đây rừng núi chập chùng với bao gấm vóc, với nét uy nghiêm tất cả làm thành như cùng về một màu tươi sức sống. Đó là sức sống Thiền, sức sống của nội tại hùng mạnh dâng cao phát sáng hợp nhất với tất cả. Hiện thành tất cả. Đến điền địa này, hành giả an nhiên linh động, giàu thôi của báu vô lượng, mặc tình ngâm vịnh suốt ngày, thích thú cao sang muôn thuở.

Một tiếng quát! 

 

BÀI 71

Âm:

Sơn cư cô quýnh tại cao nhai,

Khiếu nguyệt ngâm phong xứng ngã hoài,

Kham thán thế gian toàn bất tỉnh,

Nhứt luân chân tánh vĩnh trầm mai.

Nghĩa:

Ở núi xa tít tận gành cao,

Ngâm gió gào trăng thỏa chí ta,

Than thở người đời sao chẳng tỉnh,

Một vầng chân tánh mãi chìm xa.

CHÚ:

Kẻ nào sống được với nội tại rồi thì luôn luôn tươi tỉnh thỏa thích. Trái lại người nào còn nặng nợ rà mò trong nhân ngã, chưa nhận ra thật tại, chưa sống với nội tỉnh, phóng chạy ra ngoài, càng chạy càng xa, càng lăng xăng càng mất mát vô ích. Ở đây nói: “Đáng tiếc người đời sao chẳng tỉnh, một vầng chân tánh mãi chìm xa” là nhắm cho hạng người chạy đua với vọng tưởng, vật lộn với hư vô, cuối cùng rồi mất mình, chôn vùi chân tánh trong hố si mê điên loạn mà thôi.

Đáng tiếc! Cũng là bậc đại trượng phu mà. 

 

BÀI 72

Âm:

Sơn cư vô sự bất khai môn,

Độc tọa cùng tâm mẫn kiến văn,

Chỉ trướng mai hoa tùng nguyệt chiếu,

Nhơn gian biệt thị nhất càn khôn.

Nghĩa:

Ở núi rãnh việc cửa không gài,

Ngồi lặng im lòng bặt thấy nghe,

Màn giấy tùng mai trăng rọi sáng,

Đất trời cảnh ấy một không hai.

CHÚ:

Bậc siêu thoát trí hạnh viên dung, thấy nghe không phân biệt, xoay thấy nghe trở về tâm. Đấy là bậc Đại trí, Đại hạnh, đầy đủ cảnh giới của Văn Thù, Phổ Hiền toàn bày. Điền địa này siêu tuyệt, ít người vãng lai lên trên nhị biên, siêu thoát thể nhập. Người đến nơi này thường ngồi trên lưng voi hoặc cởi Sư Tử chúa, dạo khắp đó đây, tùy duyên hóa độ, lợi ích chúng sanh số cả vô lượng.

Trên ngọn Diệu Phong rong tự tại,

Xem xét mười phương chúng khổ đau,

Khởi từ phương tiện tùy ứng hóa,

Đưa chúng đồng lên bờ Niết Bàn.

 

BÀI 73

Âm:

Sơn cư thâm viễn lộ điều điều,

Đại đạo vô hình bổn tịch liêu,

Nhật lý thanh phong tần tảo địa,

Dạ lai minh nguyệt quải tùng tiêu.

Nghĩa:

Ở núi thăm thẳm lộ xa trông,

Đạo lớn không hình vốn trống không,

Mặt đất ngày lau cơn gió mát,

Ngọn tùng đêm máng chiếc trăng trong.

CHÚ:

 “Đại Đạo thể khoan”, nơi ấy quét sạch mà cũng hiện bày. Ngọn Diệu Phong diệu tuyệt ngút ngàn mây khói là nơi Tỳ kheo Đức Vân an trú. Tuy nhiên người muốn tham kiến Tỳ kheo Đức Vân thì không cách gì tìm gặp Ngài trên ngọn Diệu Phong, mà có thể thấy Ngài kinh hành trên ngọn Biệt Phong. Chỉ nơi ngọn Biệt Phong, chúng ta mới có thể hội kiến và tham vấn Ngài thôi. Thế! Có nghĩa là sao? Làm sao thương lượng việc này? Tỳ kheo Đức Vân ở đâu? Diệu Phong là gì?

Vừa có kiến giải là đầu non thứ hai rồi. 

 

BÀI 74

Âm:

Sơn cư độc lập thế tài nham,

Minh nguyệt thanh phong nhất đảm đam,

Vấn ngã Tây lai hà Tổ ý?

Tiền tam tam dữ hậu tam tam.

Nghĩa:

Ở núi chót vót thế riêng mình,

Gió mát trăng trong một gánh xinh,

Ý Tổ Tây lai nào có biết,

Trước sao sau vậy vững niềm tin.

CHÚ:

Tổ sư Tây lai ý là một thứ tiền đề đầu môi chót lưỡi của người tu Thiền. Với sãi núi này chả cần biết ý Tổ gì gì, chỉ trước sao sau vậy vững niềm tin thế thôi. Nhờ đó mà cũng bớt đi một hồi chạy loạn tìm kiếm bên ngoài. Quay lại và chấn chỉnh niềm tin chính mình, súc tích công phu, an nhàn với nội tại. Này trăng trong gió mát. Với thế chót vót nham đỉnh hùng vĩ của tự mình đã thiếu gì đâu mà bôn ba cầu cạnh? Tổ sư bảo: “Quy nguyên đắc chỉ. Tùy chiếu thất Tông” là đấy.

 

BÀI 75

Âm:

Sơn cư thường bả chánh môn khai,

Đại đạo đương cơ nhậm khách lai,

Nhược đắc lão Tăng thân khám quá,

Nhơn nhơn khả tác đống lương tài.

Nghĩa:

Ở núi cửa lớn chẳng từng gài,

Đạo cả nhằm cơ mặc khách lai,

Nếu được lão Tăng thân xét đến,

Người người rường cột khá nên tài.

CHÚ:

Thiện tri thức luôn luôn sẵn sàng vì các ông nhổ đinh tháo chốt chỉ tại các ông còn áy náy chưa chịu buông đấy thôi. Một khi thực sự buông rồi thì ba đại kỳ kiếp an ổn chẳng bị lão Diêm La quấy rầy. Tuy nhiên như thế, mọi việc phải đợi Thầy già (bậc tác gia) này xét nghiệm qua mới được. Các người chớ nên thô xuất làm mất thời tiết tốt của người dụng công tu hành. Phải nhìn sững, đứng tròng mắt, đây này! Tổ sư nói: “Một tâm chẳng sanh, muôn pháp đều dứt”. Há là lời nói suông ư? Dè dặt chớ chạy trên ngôn cú. Nếu còn một chút kiến giải bất chánh phải ngàn muôn kiếp chịu tai ương!

 

BÀI 76

Âm:

Sơn cư dục nhập mích thiên chân,

Tiên độc khai mông thượng đại nhân,

Độc đáo lao quan tri lễ xứ,

Thập phương thế giới hiện toàn thân.

Nghĩa:

Ở núi muốn đến kiếm thiên chân,

Trước đọc vỡ lòng, thượng đại nhân,

Đọc đến “cửa lao” nơi biết lễ,

Mười phương thế giới hiện toàn thân.

CHÚ:

Người hạ thủ công phu, trước hết là phải biết chủ và dụng công đến chỗ “Lao quan” cũng phải biết cách chuyển mình công phu miên mật, chu đáo chuyển thân nhịp nhàng, không đánh mất thời tiết tốt thì tự nhiên mười phương thế giới hiện tiền. Ngay đây và bây giờ chẳng chút do dự, chuyển Phân biệt ý thành Diệu quán sát, chuyển Mạt Na ngã thành Bình Đẳng tánh, chuyển A Lại Da tàng thành Đại Viên cảnh, cuối cùng chuyển cả năm thức: mắt, tai, mũi, lưỡi, thân ra Thành sở tác, đồng thời hoàn toàn thể nhập chân như gọi là pháp giới thể tánh viên mãn.

 

BÀI 77

Âm:

Sơn cư thâm ẩn bạch vân ôi,

Phong nhập tòng lâm chấn pháp lôi,

Kinh động thế gian hôn thụy hán,

Tốc khai lưỡng nhãn mạc bồi hồi.

Nghĩa:

Ở núi mây trắng ẩn bên gành,

Gió nhập rừng tùng sấm pháp sanh,

Dục tỉnh thế gian người ngáy ngủ,

Mở bừng đôi mắt chớ loanh quanh.

CHÚ:

Bởi si mê nên chìm đắm trong lưới sinh tử loanh quanh chưa phút giây tỉnh dứt. Muốn hết si mê thì tự mình phải tỉnh táo, phát huy trí tuệ của mình. Trí tuệ sanh thì tự nhiên mọi u mê, chướng động đều lắng dịu, vỡ tung. Chính đấy là đường thẳng tắt đưa người đến chỗ thật sự an ổn một cách nhanh chóng. Nên nói: “Mở bừng đôi mắt chớ loanh quanh”. Mắt huệ đã mở thì ngàn kiếp tai ương nhất thời tiêu diệt, cũng như sấm pháp nổ vang thì mọi người ngáy ngủ tỉnh ngay.

Chỉ chớ loanh quanh.

 

BÀI 78

Âm:

Sơn cư cao chiếu nhật quang lai,

Trực hạ thừa đương nhãn tiện khai,

Minh liễu nhất thừa viên đốn chỉ,

Hà lao hựu khứ phỏng thiên thai.

Nghĩa:

Ở núi ánh nắng rọi đầu tiên,

Chính đó thừa đương mắt mở liền,

Nhận rõ nhất thừa đường thẳng tắt,

Cần gì phải nhọc đến non thiên.

CHÚ:

Hãy nhìn dưới gót chân mà đi, các ông chớ chạy loạn vô ích. Phải ngay đó thừa đương, chớ lầm bỏ qua, làm mất cơ hội tốt. Người dụng công tu hành đã nhận rõ giáo viên đốn nhất thừa thì cần chi nhọc nhằn lặn suối trèo non tìm Phật. Phật ngay trước mắt các ông, phải ngay đó mà nhận. Tuy nhiên cũng chớ lầm nhận trên ngôn cú chết, phải là trang hảo hán, người đại lực lượng, mới kham gánh vác việc này.

- Gánh vác cái gì?

- Tiền trao cháo múc!

 

BÀI 79

Âm:

Sơn cư tứ bạn khởi yên hà,

Thạch đảnh phần hương tụng Pháp Hoa,

Tam giới vô an như hỏa trạch,

Lão tăng trường giá bạch ngưu xa.

Nghĩa:

Ở núi bốn phía dậy yên hà, 

Đảnh đá phần hương tụng Pháp Hoa,

Ba cõi không yên như lửa đốt,

Gác xe trâu trắng lão tăng ra.

CHÚ:

Ba cõi không yên như trong nhà lửa. Vì thương những chúng sanh còn ngáy ngủ. Đức Như Lai gọi khuyên phải mau tỉnh thức mà vượt thoát ngục tù ba cõi. Bởi mê nên tham đắm, do tham đắm mà bị ba cõi bao vây, gây nhân bất thiện rồi đọa tam đồ, chịu khổ vô lượng. Biết thế chúng ta phải tức khắc mãnh tỉnh, phấn đấu tu tạo nhân lành, phát huy trí huệ, diệt phá si mê, thoát vòng tham đắm và được vậy chắc chắn người này đời đời bước đi trên nẻo chánh, mộng mê nhiều kiếp thảy tiêu tan. Gắng lên. Kinh nói: “Chỉ cho thuần một thứ xe trâu trắng mà thôi”.

 

BÀI 80

Âm:

Sơn cư dạ bán tử qui đề,

Bộc bố nham tiền tả bích khê,

Vị đáo tận kinh sơn hiểm tuấn,

Tằng lai phương thức lộ cao đê.

Nghĩa:

Ở núi tiếng quốc nửa đêm kêu,

Gành trước khe xanh thác đẹp kề,

Chưa đến phập phồng non hiểm trở,

Qua rồi mới biết lối cao đê.

CHÚ:

Đêm đêm da diết Tử qui kêu, gành thác khe xanh đẹp như thêu. Chưa đến ngại ngùng non hiểm ngặt. Đến rồi mới rõ lối đều đều… (ấy thôi). Núi non hùng vĩ thiên nhiên gấm vóc. Ai người dám đột nhập? Có đột nhập mới khám phá nổi ngặt nghèo, nguy khốn, mới đánh giá đúng hiểm trở gian lao. Vì thế ấy mới quán triệt trọn vẹn hành trình, uống cạn suối nguồn cuộc lữ. Vừa nói gì? 

- Một tâm vừa sanh, đất trời ngăn cách.

- Phải làm thế nào?

- Chết lặng đi! Bỏ con khỉ đi!