Thiền Tông Việt Nam
Hương Của Người Đã Chết - Chân Hiền Tâm
6. Mẹ

Mẹ là cái nôi dịu dàng. Với tôi thì tôi chẳng tìm thấy cái nôi ấy đâu khi bắt đầu hiểu biết và khôn lớn. Tôi tìm thấy nó qua những giấc mơ với cha nhiều hơn là ở mẹ. Nhà đến 6 chị em mà tôi là đứa đầu. Nhìn lại tấm ảnh ngày xưa thì mẹ cũng từng là chiếc nôi của tôi. Nhưng có lẽ vì tôi là chị cả, lại cứng đầu ương ngạnh nên càng lớn, sự biểu lộ tình cảm của mẹ cũng vơi bớt mà dành nhiều cho những đứa em sau.

Cha mất đi là nỗi thống khổ của bà khi con còn quá nhỏ. Cái chết bất ngờ khiến bà đau đớn không nguôi. Ngoài giờ đi dạy bà lại tìm quên trong bộ bài tứ sắc. Tôi thì cứ lớn lên trong sự đòi hỏi vô tư. Chỉ biết cái gì vừa lòng, cái gì không vừa lòng mà không hề để ý đến nỗi đau khổ và lo lắng của mẹ. Mãi sau này tôi mới hiểu ít nhiều khi bà khóc với tôi “Những ngày bố còn sống, mẹ cứ nói với ngoại con, khi nào ảnh chết rồi chắc con mới hết khổ. Giờ bố con chết rồi, mẹ còn khổ gấp bội”. Không dừng được khổ thì hoàn cảnh nào cũng thấy khổ. Trước thì khổ vì ghen, giờ thì khổ vì thấy tình đời đen bạc. Tôi thấy thương mẹ rất nhiều, nhưng vẫn cho rằng bà khổ là tại bà chẳng phải tại ai. Cái đức nhẫn nhục của bà khiến người ta căm phẫn.

Ngày cha còn sống, nhà chỉ có hai người lớn và sáu đứa nhóc, cộng thêm chị bếp là chín. Lâu lâu ai đó tới chơi vài ngày rồi về, tuyệt đối không được lập sổ thường trú. Đó là lệnh của cha. Ông mất, nhà chật như nêm và ồn như cái chợ. Mẹ tôi không chỉ gánh sáu đứa con mà còn thêm mấy gia đình nữa. Cũng vô tư như tôi, chơi nhiều hơn ăn, tiền bạc đổ hết vào những trò vô bổ. Không ai hưỡn để nghĩ đến chuyện làm ăn hay kiếm sống. Mẹ thì cứ cắm đầu chịu đựng. Chịu một cách vô lý.

Thế là, những đứa trẻ thơ ngây lễ phép như tôi bỗng nhiên trở thành sân hận. Bà càng nhịn thì moi người càng lấn. Tụi tôi càng tức. Cậu em trai tôi tặng ông cậu thân ruột một bạt tai. Tôi trở thành nhọn mồm lúc nào không biết. Cứ thế mà loạn xị cả lên. Tình thâm càng xa lìa. Máu đào chẳng bằng nước lã.

Phải chi cứ cương cường và dứt khoát như cha thì có hơn không? Nhẫn nhục chịu đựng như mẹ thì có ích gì? Nhẫn mãi chịu không nỗi thì có ngày phải xì ra. Em dâu xách dao rượt chị chồng. Bà con chung quanh xúm lại chưỡi. Vừa khổ cái tâm vừa chiêu cái oán. Thêm tội vạ cho con cái. Dù thương bà, tôi không khỏi căm phẫn. Với tôi, nhẫn nhục là một sự ngu xuẩn.

Đến với đạo và “như thật biết thế nào là khổ đế” với những nghịch duyên của mình. Tôi mới hiểu hết ngọn ngành và thương mẹ nhiều vô kể. Tôi hiểu vì sao bà cứ phải nhẫn nhục một cách buồn cười như thế. Nợ nần! Bà nợ nhiều quá. Nợ cha thành dù được cha thương yêu và lo lắng tất cả, bà vẫn thấy đau khổ vì cái tật đào hoa của ông. Ông chết rồi bà vẫn không hết khổ. Bà tiếc những gì ông đã làm cho bà. Không có ông, không ai bảo vệ và chăm chút cho bà. Nợ em, thành họ phá tán bao nhiêu, bà vẫn cứ chịu đựng. Cha không nợ ai thành không ai đến quấy rầy cha. Tự nhiên cha sáng suốt và dứt khoát. Mẹ nợ nhiều nên nó cứ xui bà chịu đựng để mà trả nợ.

Mình không thấy được vòng nhân duyên nhân quả đó, mình chỉ thấy được những nghịch lý trong hiện tại. Chỉ thấy sao mẹ chịu nhiều bất công và nhẫn nhục quá đáng rồi sinh bực bội và trách cứ người khác. NHÂN xấu là ở mẹ mình. Vì nhân xấu nên mới nảy sinh hoàn cảnh như vậy. Mẹ khổ đúng là tại bà, nhưng không phải vì cái đức nhẫn nhục của bà, mà vì nghiệp nhân bà đã gây tạo trước đây. Không phải nhẫn nhục là ngu xuẩn. Ngu xuẩn là bởi mình không nhận ra được mối liên hệ nhân quả trả vay từ kiếp trước cho đến kiếp này và kéo dài mãi đến những kiếp sau. Không nhận ra nên mình trả mà mình không chấp nhận. Không chấp nhận nên cái nhẫn của mình trở thành dồn nén. Không như các vị thiền sư, nhẫn mà bất động buông bỏ. Dồn nén rồi, lại không biết suy nghĩ thế nào cho khuây khỏa tiêu tan, mọi chuyện mới xì ra. Ân bỗng thành oán. Luân hồi theo đó mà kéo hoài.

Con cái vượt biên. Khổ lại chồng khổ. Đứa ngang ngạnh thì đi không lọt, lại lọt đi cái đứa mình thương. Bà lấy cờ bạc và số đề làm vui. Đó là lý do để tôi không đưa tiền cho bà như ý mình muốn. Tôi không muốn bà đốt tiền vào bài bạc và nuôi mấy con số đề khi tôi phải vật lộn với sợ hãi và cố dành dụm để làm bảo lãnh cho bà. Không phải tôi không thương mẹ. Những tháng lương đầu tiên tôi đưa hết cho bà, chỉ cốt để bà vui. Nhưng cờ bạc số đề thì không được. Tôi không muốn bà thâu đêm suốt sáng và nhịn ăn chỉ vì cờ bạc và số đề. Đó là qui tắc sống của tôi. Tôi làm vậy là muốn tốt cho bà mà không hiểu rằng mình đang bị chôn sống bởi chính những quan niệm của mình. Mình chỉ biết cái gì tốt, cái gì xấu mà ít quan tâm rằng cái tốt đó trong trường hợp đó có còn tốt hay không. Mình sống trong vòng nhân duyên nhưng khi làm việc, mình lại quên mất sự ràng buộc của NHÂN DUYÊN mà chỉ biết đến quan niệm của chính mình. Mình trở thành tàn nhẫn cũng vì không thấy được nhân duyên. Mình sống với những qui tắc thánh thiện của mình mà quên đi tâm trạng của người khác. Mình không biết rằng con người chỉ là những sinh vật bị chi phối bởi những thói quen. Quen sống như vậy, quen nghĩ như vậy và để cho thói quen dẫn dắt mà không hề ý thức được điều đó. Ai cũng bị trói buộc trong những thói quen của mình. Không có nó, người ta thấy trống trãi và buồn bã. Không phải nói bỏ, là có thể bỏ được trong ngày một ngày hai.

Tôi nghĩ đến tương lai của mẹ, nhưng quên mất hiện tại của bà. Hiện tại liệu có còn không mà nghĩ đến tương lai? Tôi chỉ biết đánh bạc là xấu, đánh số đề là bán nhà, chứ tôi không quan tâm đến nỗi cô độc mà bà đang gánh chịu. Tôi chỉ biết gay gắt chứ không biết thông cảm. Chỉ biết ngăn chận chứ không biết tìm ra thứ gì để thay thế nỗi cô độc mà bà đang mang.

Trong cái vòng nhân quả xoay vần ấy, không hiểu rồi bà có trở lại đòi nợ không nữa. Với cha thì chắc không. Những ngày tháng đau khổ vì ông, bà đã mơ thấy bà làm khổ ông thế nào trong những kiếp trước. Chưa kể cha ra đi để lại cho bà nhiều nuối tiếc hơn là trách cứ. Nhân duyên nếu còn, cũng chỉ là thuận duyên. Nhưng với người khác thì sao? Cũng chẳng biết nữa. Còn tôi, tôi ao ước đền bù cho bà những gì tôi không làm được trong kiếp này. Tôi mong mình đời đời kiếp kiếp có đủ trí tuệ, tình thương và sức nhẫn nại để có thể không làm bà buồn mà vẫn không để bà đi trong con đường tối tăm vì đuổi theo tham dục cũng như những nợ nần của chính mình.

Mục Lục